کانون توسعه روستا فرهنگ است نه آب و برق/استفاده از فرصت های کرونا برای کتابخوانی

مراسم پایانی هفتمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب با حضور سیدعباس صالحی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی جمالی‌نژاد؛ رئیس سازمان شهرداری‎ها و دهیاری‎های کشور، علیرضا مختارپور؛ دبیرکل نهاد کتابخانه‎های عمومی، حبیب‎رضا ارزانی؛ مشاور وزیر و دبیر ستاد هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، ابراهیم حیدری؛ مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‎ریزی‎های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تنی چند از مدیران نهادهای فرهنگی و کتابخوانی عصر امروز (چهارشنبه 20 اسفندماه ) به صورت مجازی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نقل از ستاد اطلاع‌رسانی شبکه روستاها و عشایر دوستدار  کتاب در این مراسم سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تبریک عید مبعث گفت: روز عید مبعث در تاریخ بشر بدیل ندارد. روزی به قداست و بزرگی روز مبعث نداشته و نداریم زیرا نقطه اتصال انسان به ملکوت هستی است.

کانون توسعه روستا فرهنگ است نه آب و برق

وی با تاکید بر اهمیت کتاب و کتابخوانی در روستاها و مرور فعالیت‎های این جشنواره گفت: سال 1393  وقتی  این ایده مطرح شد؛ بر  آن بودیم  چند راهبرد  دنبال شود. اهم راهبردها به این شرح  بود: مشارکتی بودن، بومی‎گرایی، داوطلبانه بودن، نوآورانه بودن. این راهبردها در هفت دوره رقابت مورد توجه بوده است و نتایج  قابل اعتنایی  حاصل شده است. نخست اینکه  شاهد رشد کمی مشارکت روستایی‌ها کتابخوان در جشنواره بودیم. از سویی دیگر شاهد تجمیع برنامه‎ها و ایده‎های تازه در حوزه کتابخوانی بودیم. علاوه بر اینها سرریز فعالیت‎های حوزه کتابخوانی به حوزه توسعه روستا  را شاهد بودیم.

وی تصریح کرد: کانون توسعه روستا فرهنگ است و لزوما آب و برق نیست. کانون توسعه فرهنگ است و کانون فرهنگ  هم کتاب است. فعالیت‎های کتابخوانی  روستاییان این سالها به حوزه‎های دیگری اعم از کارآفرینی و زیست محیطی و ... تسری یافته است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادمه گفت: سال 1399 متاثر از کرونا زندگی اجتماعی ما دستخوش تحول شد. در حوزه کتابخوانی هم تاثیرهایی گذاشت. از جمله اینکه امسال  به دلیل کرونا پایتخت کتاب ایران برگزار نشد و به شیراز به عنوان شهر برگزیده فرصتی برای اجرای برنامه‌هایش داده شد. آثار کرونا در همه حوزه‎های فرهنگی و اجتماعی و کتابخوانی مشهود است. اما تاثیرات کرونا بر هفتمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب با همه تاثیرهای مخرب کرونا، فرصت‌هایی را رقم زده است.

 این مقام مسئول در بخشی دیگر از صحبت‏هایش فرصت‌های ایجاد شده از سوی کرونا برای کتابخوانی را بر شمرد و پیشنهادهایی برای بسط و ساماندهی پایدار فعالیت‌های روستاها و عشایر دوستدار کتاب را مطرح کرد و گفت: در فرصت باقیمانده به پایان دولت تدبیر و امید، ضرورت دارد فعالیت‎ها  و تجربه‎های موفق در رویدادهای ترویج کتابخوانی تثبیت شوند و فضای مناسب و قابل دفاع در زمینه کتابخوانی را به دولت بعدی تحویل دهیم. مثلا می‌توان به ایجاد سامانه روستاهای دوستدار کتاب فکر کرد. در وبسایتی روستاهای دوستدار کتاب پرفایل خودشان را داشته باشند، برای تحقق این کار می‌توان از تجربه انجام شده در کانون فرهنگی و هنری مساجد بهره گرفت. همچنین می‌توان برای ساماندهی علمی بهتر فعالیت‌های فرهنگی در روستاهای با ایده گرفتن از انجمن‌های علمی کتابخانه‌های عمومی، چنین نهادهایی نیز برای بسط و گسترش فعالیت‌های آموزشی در حوزه کتاب و کتابخوانی کمک گرفت. همچنین بهره‌گیری از ظرفیت فعالیت‌های خیرین در حوزه کتابخوانی از دیگر اقدام‌هایی هست که می‌توان برای تحقق آنها برنامه‌ریزی و اقدام کرد.

استقبال خوب کتابخوانان در هفتیمن دوره

همچنین در ادامه این مراسم ابراهیم حیدری؛ مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی با اشاره به آغاز  فعالیت جشنواره  روستاها و عشایر دوستدار کتاب از سال 1393 گفت:  ما از دوره اول  تاکنون شاهد رشد کمی و گسترش این رویداد ترویج کتابخوانی بودیم. در نخستین دوره از جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب شاهد مشارکت 600 روستا  بودیم اما اکنون در هفتمین دوره با افزایش سه برابری مشارکت شاهد حضور 2050 روستا در جشنواره بودیم. به رغم مشکل‌های ناشی از کرونا، کتابخوان‌ها به خوبی خودشان را با شرایط موجود وفق دادند. مستند به گزارش‌های متعدد استقبال از کتاب و کتابخوانی بوده نسبت به ادوار پیشین بسیار خوب بوده است و کتاب به عنوان ابزار فرهنگی مهم نقش موثری در غنای اوقات فراغت مردم داشته است.

این مقام مسئول در بخشی دیگر از سخنانش به استناد به پژوهش انجام شده در زمینه تاثیر فعالیت  جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب گفت: در هفت دوره برگزاری جشنواره مجموعا 8400 روستا از سراسر کشور در این رقابت مشارکت داشتند. جشنواره بر وجوه مختلف فعالیت‌های فرهنگی و حیات اجتماعی روستاییان تاثیر گذاشته است که از آن جمله می‌توان به افزایش انسجام فرهنگی و اجتماعی اشاره کرد و همچنین بسط و گسترش و تجهیز کتابخانه‌های عمومی و مساجد و مدارس  و...  کمک قابل توجهی کرده است. افزایش زیرساخت‌های فرهنگی در روستاها، هم‎افزایی میان نهادهای مختلف فرهنگی و روستایی و عمرانی در تحقق اهداف و برنامه‌های فرهنگی همچنین جلب مشارکت  گسترده مردمی از دیگر تاثیرات این رویداد ترویج کتابخوانی بوده است.

تلاش برای مشارکت روستاهای بیشتر

همچنین علیرضا مختارپور؛ دبیرکل نهاد کتابخانه‎های عمومی نیز در سخنانی گفت: مجموع شواهد و نشانه‎ها می‎گوید در سال 1399 از سوی مردم، نهادهای فرهنگی و رسانه‎ها به کتاب و کتابخوانی توجه ویژه شده است. از آن جمله می‎توان به استقبال از نمایشگاه کتاب مجازی و شرکت در مسابقه کتابخوانی رضوی و استقبال از کتابخانه‎های عمومی اشاره کرد. همچنین شاهد افزایش توسعه زیرساخت‎های فرهنگی و کتابخانه عمومی هستیم و یکصد کتابخانه عمومی در این سال افتتاح شده است.

وی ادامه داد: نکته دوم در این دوره بیش از دو هزار روستا شرکت کردند و 60 هزار روستا داریم و ده هزار روستا دارای جمعیت قابل توجه بدانیم و ده هزار روستا باید در این رقابت شرکت می‎کردند. در سال جاری شش استان در هیچ بخشی برگزیده و منتخب ندارند با اینکه استان‎های مهمی هستند. باید کاری کرد تا جشنواره در همه استان‌های کشور در هر سال برگزیده داشته باشد. نکته دیگر اینکه در جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب مستندسازی تلویزیونی و سینمایی کم بوده است و هر سال مستند یک دوره را در جشنواره‎های مستند شرکت می‎کردند و یک کار مهمی است و می‎توان انجام داد. از کتابدارهای کتابخانه‌های عمومی تشکر می‌کنم از 26 منتخب و برگزیده نیمی از آنها از کتابخانه‎های عمومی کشور هستند و من از آنها کمال تشکر و قدردانی را دارم.

ایجاد بیش از 16 هزار راق کتاب در کشور

حجت الاسلام حبیب‎رضا ارزانی؛ مشاور وزیر و دبیر ستاد هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد نیز گفت: امید دارم جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب طرح ماندگاری باشد و به هفتادمین سال هم برسد. در کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد اقدام‌های خوبی صورت گرفته  است. از نخستین دوره تا کانون330 میلیون تومان کمک و جایزه به  کانون‌های فرهنگی و هنری برتر  در مساجد اهدا شده است. همچنین مبلغ 500  میلیون تومان کتاب به کانون‌های برتر اهداء شده است.

وی ادامه داد: ما در  کانون‎های فرهنگی و هنری مساجد طرح «شبستان و رواق» را برگزار کردیم  که به ترویج  کتابخوانی در روستاها و عشایر کمک موثری کرده است. در  طرح «شبستان و رواق» دوازده رواق تخصصی داریم  که بیش از 12 هزار رواق دانش و بیش از 16 هزار رواق کتاب را در سراسر کشور فعالیت می‌کنند که مستقیما به کتاب و کتابخوانی مرتبط است. امیدواریم با مجموعه این اقدام‌ها مسجد به عنوان پاتوق قرائت و مطالعه  بدل شود و از رهگذر این اقدام‎ها کتابخوانی همگانی شود.

گسترش موضوعات فرهنگی در شهرها و روستاها

مهدی جمالی‎نژاد؛ ریس سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور یکی از عوامل مهم پیشرفت یک کشور را  نظام شهری و روستایی دانست و با مروری بر تطور نظم شهری و روستایی در ایران از 1300 به این سو گفت:  عدم توزیع عادلانه خدمات باعث مهاجرت از روستاها به شهرها سرعت گرفته است. 92  هزار روستا داریم و قریب و 30 هزار روستا خالی از سکنه شدند. توجه ویژه‎ای به روستاها و دهیاری‌ها داریم. ما در سازمان شهرداری و دهیاری‌ها به سمت مسائل کار فرهنگی رفتیم و شهر و روستا محیط زنده هستند و فعالیت‌های فرهنگی در روستاها بسط و گسترش یافته است. فرهنگ روستایی یک فرهنگ چند وجهی است و مهم است که فعالیت‌های فرهنگی و غیر آن در روستا حول محور موضوع‎هایی مورد وفاق کنار هم قرار گیرند. ما تسیهلات و امکانات   فرهنگی را به  روستاها گسیل داشتیم. امیدواریم با اقدام مهم جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب این دست فعالیت‎های فرهنگی بسط و گسترش پیدا کند.

در پایان این مراسم نیز برگزیدگان هفتمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب به شرح زیر معرفی شدند.